چه اتفاقی برای علی اکبر سخی در K2 افتاد؟

چه اتفاقی برای علی اکبر سخی در K2 افتاد؟. در تابستان گذشته، کوهنورد افغان، علیاکبر سخی، کمی پایینتر از کمپ ۳ در کوه K2 جان خود را از دست داد. در ابتدا گزارش شد که وی در تاریخ ۲۱ جولای بر اثر حمله قلبی درگذشته است. اما بدن او داستان متفاوتی را بازگو میکرد. پزشکی که اندکی پس از سقوط سخی به او رسید، سفتی عضلات و کبودی گونههایش را مشاهده کرد. پزشک نتیجه گرفت که سخی مدت زیادی در هوای آزاد مانده بود. در یک پیچش تلخ سرنوشت، آن پزشک – ریچارد کارتیه از کانادا – نیز در K2 جان باخت.
ایمیلی از سوی یک مرده
پس از انتشار خبر حادثه، شایعاتی درباره شرایط مرگ سخی پخش شد. با این حال، هیچکس حاضر نبود بهصورت علنی صحبت کند. مانند دیگر جنجالهای مربوط به کوهنوردی، کوهنوردان تمایلی به انتقاد عمومی از افرادی که ممکن است در صعودهای آینده با آنها روبهرو شوند، ندارند. آنها همچنین نگران هستند که حسود یا جانبدار معرفی شوند. یکی از منابع ExplorersWeb گفت: «صنعت صعود به قلههای هشتهزارمتری مثل مافیاست.»
اما سه هفته پیش، ما ایمیلی از طرف یک مرده دریافت کردیم.
از طریق ایمیل قدیمی علیاکبر سخی، همسرش، کریمه سخی، با ما تماس گرفت. او نوشت: «واقعاً میخواهم دنیا بداند که چه بر سر او آمد و چگونه مرد. او تنها ۱۵۰ متر پایینتر از کمپ ۳ رها شد. هیچکس به او کمک نکرد. هیچکس به مدت ۱۲ ساعت برای پیدا کردنش نرفت.»
تا جایی که ما میدانیم، ماجرا اینگونه بود.
جنبوجوشی در K2
در تاریخ ۲۰ جولای ۲۰۲۲، مسیر آبروتزی اسپار (Abruzzi Spur) کوه K2 پر از رفتوآمد بود. ناحیه «شانه»، جایی که کمپ ۳ قرار دارد، بهویژه شلوغ بود. با وجود بادهای شدید و هوای بد، پیشبینیها نشان میداد که بهزودی هوا بهبود مییابد. گروهی از شرپاها در مسیر قله بودند و صدها کوهنورد به سمت کمپهای ۳ و ۴ در حرکت بودند. آنها امیدوار بودند روز بعد در هوای بهتر صعود را ادامه دهند.
سخی با شرکت پاکستانی Karakorum Expeditions (KE) صعود میکرد که توسط میرزا علی اداره میشود. طبق گفته همسر سخی، او حدود ۴۰٬۰۰۰ دلار پرداخت کرده بود که شامل سه کپسول اکسیژن برای صعود نهایی و خدمات یک راهنما/باربر میشد.
بر اساس اطلاعات Karakorum Expeditions، سخی توسط دولت محمد پشتیبانی میشد که از او بهعنوان راهنمایش نام میبرند. سخی تجربه قبلی در ارتفاعات داشت. او پیشتر به قله نوشاخ (بلندترین کوه افغانستان) و برخی کوههای هندوکش صعود کرده بود. با این حال، در فرم عضویت در این صعود، که به ExplorersWeb توسط KE ارائه شده، بهوضوح خواسته بود که یک «شرپای با تجربه» تا قله در کنارش باشد.
بین کمپ ۲ و کمپ ۳
صبح روز ۲۰ جولای، سخی پیش از ترک کمپ ۲ یک پیام صوتی برای همسرش فرستاد. او به او گفت که «احساس خیلی خوبی دارد». اما در مسیر به سوی کمپ ۳، مشکلی پیش آمد.
در ویدیویی که سخی ساعت ۱۰:۳۵ صبح با تلفن همراه خود ضبط کرده، میگوید: «ما بالای کمپ ۲ هستیم و لباس گرم همنورد من پاره شده، منتظرش هستیم.» کریمه سخی در ترجمه این جمله از زبان دری، یکی از لهجههای فارسی رایج در افغانستان، به ما کمک کرد.
ساعت ۸:۳۰ شب، سخی و باربر ارتفاع بلند او (HAP) همچنان در حال صعود بودند. در ویدیوی دومی که از تلفن همراه او بازیابی شده، سخی میگوید:
«صعود به K2 آسان نیست و من با باربری هستم که قبلاً اینجا نبوده. به همین دلیل زمانبندی دقیق را نمیدانست و ما در طوفان گیر افتادیم. داریم تمام تلاشمون رو میکنیم که از این وضعیت خارج بشیم. خدایا کمکمون کن.»
در نهایت، سخی از حرکت باز ایستاد و دیگر نتوانست جلوتر برود. باربر ارتفاع بلند (HAP) او بهتنهایی به سمت کمپ ۳ ادامه داد و مشتریاش را در برف تنها گذاشت.
کریمه سخی میپرسد:
«به من گفته شد که علی خودش به باربر گفت که جلو برود، اما من باور نمیکنم. اگر واقعاً خودش این را گفته، پس چرا وقتی به کمپ ۳ نرسید، هیچکس برای کمک به او برنگشت؟»
پرسشهایی بیپاسخ
در گزارش رسمی شرکت Karakorum Expeditions درباره مرگ علیاکبر سخی، آنها روایت خود را ارائه کردهاند. در این گزارش آمده که سخی در طول دورههای آمادگی کند عمل میکرد و از ابتدای صعود سرفه داشته است. با این وجود، او اصرار داشته که در صعود نهایی به قله شرکت کند.
او با راهنمای خود، دولت محمد، همراه بود. گزارش میگوید سخی پس از ترک کمپ ۲ هم بسیار کند پیش میرفت، اما با وجود پیشنهاد دولت محمد برای بازگشت به کمپ ۲، بر ادامه مسیر اصرار داشته. در ادامه گزارش آمده است:
هوا بسیار بد شد و شب نزدیک میشد. وقتی آنها حدوداً در ارتفاع ۷۰۵۰ متری بودند، هوا تاریک شده بود و کولاک شدیدی آغاز شد. علی بسیار کند بود و دیگر نمیتوانست حرکت کند. او حاضر نبود به پایین بازگردد. در نهایت، حرکتش متوقف شد، طوفان و کولاک شرایط را بدتر کرد. علی آنقدر خسته بود که نه توان بالا رفتن داشت و نه پایین آمدن.
علی و راهنمایش روی دیواره نشسته بودند… در حالی که کولاک شدید آنها را در مینوردید. بهعلائم بیماری ارتفاع دچار شده بود، بهخصوص با توجه به سرفهای که از قبل داشت. در کوه، سرفه در اثر هوای خشک عادی است، اما سرفهی طولانیمدت علی شاید ماهیتی متفاوت داشت. برای اولینبار، علی به راهنمایش گفت که مشکل قلبی دارد – آن هم زمانی که در دیواره گیر افتاده بودند.
با بدتر شدن وضعیت جسمی و آبوهوا، راهنمای علی به سمت کمپ ۳ رفت تا کمک بیاورد. راهنمای او در شرایط بسیار بد آبوهوایی به کمپ ۳ صعود کرد.
چرا کسی برای کمک پایین نرفت؟
این گزارش پرسشهایی بیپاسخ در مورد وضعیت جسمانی سخی و مهارتهای راهنمایش باقی میگذارد. اما مهمتر از همه، به این نکته نمیپردازد که چرا، با وجود داشتن تیم پشتیبانی بزرگ در کمپ ۳، هیچکس برای کمک به سخی پایین نرفت. سخی در عوض، یک شب کامل در فضای باز رها شد.
در کمپ ۳، شرکت Karakorum Expeditions تیم بزرگی داشت. گروه زیادی از باربران آنجا بودند تا در صعود سمینه بیگ به قله کمک کنند. سمینه بیگ، خواهر میرزا علی (مالک شرکت Karakorum Expeditions)، در سومین تلاش خود برای صعود به K2 بود. او مصمم بود اولین زن پاکستانی باشد که به قله K2 میرسد.
شب در کمپ ۳
آن شب، همه اعضای تیم میدانستند که سخی به کمپ ۳ نرسیده است. یکی از اعضای تیم، مایکل فایفر از دانمارک، در فیسبوک نوشت:
«آخرین کوهنورد هرگز به کمپ ۳ نرسید. شرایط آبوهوایی انجام جستوجوی مناسب را غیرممکن کرده بود، بنابراین شب را در چادرهای شلوغ و متراکم گذراندیم، با خواب کم و باد شدید در بیرون.»
کوهنوردان دیگر نیز تأیید کردند که سخی هرگز به کمپ ۳ نرسیده بود. یکی از کوهنوردان که خواست نامش فاش نشود، به ExplorersWeb گفت:
«من در تاریخ ۲۰ جولای به کمپ ۳ رسیدم و تیم میرزا علی آنجا بود، اما علی (سخی) با آنها نبود و ما تا دو روز بعد که از قله پایین آمدیم، از وضعیت او خبری نداشتیم.»
جدول زمانی آبوهوا
همان کوهنورد تأیید کرد که هنگام نزدیک شدن به کمپ ۳ در روز ۲۰ جولای، هوا بدتر شده بود: هوا بسیار سرد و بادی بود.
«وقتی حدود ساعت ۸:۳۰ شب خوابیدم، هنوز باد شدید بود. اما صبح فردا و روز بعد هوا کاملاً خوب بود – آفتابی و تقریباً بیباد.»
مشخص نیست دقیقاً چه زمانی باد قطع شد، اما طبق گفته برخی کوهنوردان، طوفان تمام شب ادامه نداشت. نایله کیانی، کوهنورد پاکستانی که در ۲۲ جولای همراه با سیر باز خان به قله رسید، در تاریخ ۲۰ جولای در کمپ ۲ بود. او بهطور مداوم از طریق هواشناسان در اسلامآباد وضعیت آبوهوا را بررسی میکرد. طبق گزارش آنها، باد در ارتفاع کمپ ۳ تا ساعت ۱۰:۳۰ شب همان شب فروکش کرده بود.
استفی تروگه، کوهنورد اهل آندورا، نیز در گفتوگو با ExplorersWeb تأیید کرد که باد از حدود ظهر روز ۲۰ جولای آغاز شده بود. او به یاد میآورد که آن روز هوا بادی بود، با وزشهای نسبتاً شدید، اما نه در حد یک کولاک.
او میگوید که کمی پس از رسیدن به کمپ ۳ در بعدازظهر، به خواب رفته و بنابراین نمیداند که باد دقیقاً چه زمانی کاهش یافته است. اما تأیید کرد که صبح روز بعد، هوا بسیار عالی و آرام بود.
در صبح روز ۲۱ جولای، در حالی که بیشتر اعضای تیم Karakorum Expeditions صعود خود را از سر گرفتند، دو باربر از کمپ ۳ پایین آمدند. اما آنها برای جستوجوی سخی نیامده بودند، بلکه مایکل فایفر را همراهی میکردند؛ فایفری که تصمیم گرفته بود از ادامه صعود به قله منصرف شود. در ادامه، روایت فایفر از آنچه هنگام فرود رخ داد، آمده است:
«صبح، همراه با دو باربر ارتفاع بلند (HAP)، یکی از آنها کوهنوردی قوی اما با نشانههای بیماری ارتفاع، شروع به فرود کردیم. در مدت کوتاهی، آخرین کوهنورد را یافتیم؛ او در برف کز کرده بود، اما با وجود گذراندن شب در ارتفاع حدود ۷۱۵۰ متری و در معرض شرایط سخت آبوهوایی، هنوز زنده بود. به دلیل وضعیت زمین و هوا، او نمیدانست کمپ ۳ نزدیک است.
سریع به او اکسیژن دادیم و به نظر نمیرسید حالش خیلی بد باشد. نگرانی اصلی من پایین آوردن او از مسیر «هرم سیاه» (Black Pyramid) بود. او به من اطمینان داد که میتواند پایین بیاید. شک داشتم. جلوتر رفتم تا ببینم کمکی میشود یافت. مدت کوتاهی بعد، او از هوش رفت و بر اثر نارسایی قلبی درگذشت. کاری نمیشد کرد.»
فایفر به ExplorersWeb گفت:
«ما نمیدانستیم دقیقاً چقدر با او فاصله داریم. شرایط آبوهوایی بسیار بد بود و هوا کاملاً تاریک. فرستادن کسی برای جستوجو در آن شرایط، بیتردید جان او را به خطر میانداخت.»
به گفتهی همسر سخی، مایکل فایفر حدود ساعت ۹ صبح کمپ ۳ را ترک کرد و ساعت ۹:۳۰ به سخی رسید.
گزارش شرکت برگزارکننده صعود
در گزارش رسمی شرکت کاراکورام اکسپدیشنز آمده است:
«ارشاد، باتجربهترین راهنما، به همراه دولت (راهنمای علیاکبر سخی) برای کمک به او پایین رفتند. سایر اعضای شیمشالی تیم ۱۰ دقیقه زودتر رسیدند و به علی آب، پنیر، شکلات دادند. او آب نوشید و پنیر و شکلات خورد و بار دیگر به آنها گفت که مشکل قلبی دارد. زمانی که مایکل (مایکل فایفر) از او پرسید که آیا میتواند از هرم سیاه عبور کند، پاسخ داد: “بله، میتوانم.”
مایکل به پایین رفتن ادامه داد، در حالی که ارشاد و دولت به علی کپسول اکسیژن وصل کرده و تلاش کردند با او به پایین برگردند. اما علی به سختی حرکت میکرد و مدام از مشکل قلبیاش صحبت میکرد. پس از چند متر پایین آمدن، در ارتفاع تقریبی ۷۰۰۰ متری، علی روی طناب افتاد. ارشاد سعی کرد او را بلند کند اما واکنشی نشان نداد. در همان لحظه، سیر باز خان، کوهنورد نامآشنای پاکستانی، به همراه دو همنوردش به محل رسیدند.»
جمعبندی
در روز ۲۰ ژوئیه، علیاکبر سخی توانسته بود از مسیر شیبدار هرم سیاه (Black Pyramid) عبور کرده و به بخشی با شیب کمتر و برف نرم در بالادست برسد. همانطور که مایکل فایفر تأیید کرده، او بسیار نزدیک به کمپ ۳ بود؛ جایی که تجهیزات، اکسیژن و داروهایی نظیر دگزامتازون وجود داشت و شاید میتوانستند جانش را نجات دهند. در آن زمان، کمپ ۳ به دلیل حمله گسترده به قله، مملو از تیمهای تجاری مجهز بود. مسیر اسپار آبراتزی نیز بهطور کامل طنابگذاری شده بود، بنابراین حتی در تاریکی و هوای نامساعد نیز احتمال گمشدن وجود نداشت.
ادامه مسیر توسط سایر کوهنوردان
در همین حین، سمینا بیگ و بیشتر اعضای تیم کاراکورام اکسپدیشنز به سمت کمپ ۴ حرکت کردند. سپس در صبح روز ۲۲ ژوئیه، بیگ موفق شد به قله برسد ــ به همراه حدود ۱۴۵ کوهنورد دیگر در همان روز. بیگ با کمک شش شرپای ارتفاع بالا صعود کرد: عید محمد، بلبلی کری، احمد بیگ، رضوان داد، وقار علی و اکبر حسین صدیق سادپارا.
در مسیر بازگشت به کمپ اصلی، همه آنها از کنار پیکر بیجان علیاکبر سخی عبور کردند.
تیم پاکستانی
نایلا کیانی برای نخستین بار بر روی کی۲ حضور داشت، پس از آنکه در سال ۲۰۲۱ نخستین قله ۸۰۰۰ متری خود، گاشربروم ۲ را صعود کرده بود. مربی و راهنمای کوهنوردی او، علی رضا، که قرار بود در صعود کی۲ همراهش باشد، تنها چند هفته پیش از آن در یک حادثه سنگنوردی جان باخته بود.
کیانی که از این اتفاق در شوک بود، بهجای علی رضا با سیر باز خان صعود کرد. خان که در آن زمان تمرکز خود را بر تکمیل پروژهی ۱۴ قلهی ۸۰۰۰ متری گذاشته بود، در ابتدا برنامهای برای کی۲ نداشت. اما بهعنوان ادای احترام به علی رضا ــ که خودش نیز شاگرد او بوده ــ تصمیم گرفت در این صعود شرکت کند.
در روز ۲۱ جولای، زمانی که آنها همراه با گروه بزرگی از کوهنوردان بهسوی کمپ ۳ در حرکت بودند، علیاکبر سخی را دیدند که بیحرکت روی برف افتاده بود.
«علیاکبر سخی درست مقابل سیر باز خان که حدود ۳۰ دقیقه جلوتر از من صعود میکرد، فرو ریخت»، نایلا کیانی به ما گفت. «وقتی به آن نقطه نزدیک شدم، با دوربین گوشیام زوم کردم تا ببینم چه اتفاقی افتاده. دیدم یک پرچم کوچک افغانستان به سمت من میافتد؛ آن را گرفتم، و همان لحظه فهمیدم که علیاکبر است.»
کیانی این ویدیو را ساعت ۱۱ صبح ضبط کرده، بنابراین تخمین میزند که سیر باز خان احتمالاً حدود ساعت ۱۰:۳۰ به سخی رسیده بوده است. محل آن برخورد در ارتفاع تقریبی ۷۱۰۰ متری بوده است.
طبق گزارش مایکل فایفر، آنها سخی را در ارتفاعی حدود ۵۰ متر بالاتر پیدا کرده بودند. بنابراین، سخی توانسته بود حدود ۵۰ متر پایینتر بیاید پیش از آنکه بهطور کامل از پا درآید.
مراسم آخرین وداع
«وقتی به آنجا رسیدم، خیلی احساساتی شدم»، نایلا کیانی اعتراف میکند. «میخواستم احیای قلبی-ریوی (CPR) برای او انجام دهم، امیدوار بودم که هنوز زنده باشد.» اما گروه کوهنوردی کیانی شامل دکتر ریچارد کارتیر بود. او وضعیت سخی را بررسی کرد و تأیید کرد که دیگر هیچ کاری برای انجام دادن وجود ندارد.
طبق گفتههای کیانی، سیر باز خان و ارشاد مراسم آخرین وداع را برگزار کردند (نماز خواندند، چشمان او را بستند و سرش را با کلاه پوشش کیسه خوابش پوشاندند) و مسئولیت انتقال بدن را از کوه به پایین بر عهده گرفتند، چرا که دو شرپای فرود آمده از کمپ ۳ از عهده آن بر نمیآمدند.
«سیر باز علیاکبر سخی را بیش از دو ساعت پایین آورد تا به ارتفاع ۷۰۰۰ متر رسید و بدنش را به یک سنگ بست»، کیانی گفت.
کیانی و خان سپس به صعود خود ادامه دادند و به قله گاشروم ۱ رسیدند. اما کیانی هنوز نتوانسته است آن تجربه تلخ را از یاد ببرد. او گزارشی تکاندهنده از آنچه که در K2 رخ داد در اینستاگرام خود منتشر کرده و از نقش تیمش در کمک به جابهجایی بدن علیاکبر سخی از مسیر سخن گفته است.
علیاکبر سخی قصد داشت اولین کوهنورد افغان باشد که قله یک کوه ۸۰۰۰ متری را صعود میکند. او همچنین در تلاش بود که کوههای هندوکش افغانستان را معرفی کند. به عنوان یک کارآفرین موفق و مشاور IT، او به طور فعال در کارهای خیریه مشارکت داشت.
او فردی دوستداشتنی بود که در کمپ اصلی محبوبیت زیادی داشت. یکی از کوهنوردان به ما گفت: «در اصل، همه او را دوست داشتند.»
این داستان حاوی یک پیام عمیق انسانی است و به تلخی نشان میدهد که گاهی دست ما از کمک به کسانی که در شرایط سخت قرار دارند کوتاه است. اگر تمایل داری، میتوانم متن را برای استفاده در گزارشهای رسمی یا بهعنوان مقالهای مستقل برای انتشار آماده کنم.
خودخواهی در مقابل جانها
لوئیس میگل سوریانو از اسپانیا که در حال صعود به K2 و فیلمبرداری از صعود روزا فرناندز، فرد بازمانده از سرطان، بود، با علیاکبر سخی زیاد صحبت کرده بود، بهویژه به دلیل تسلط سوریانو به زبان فارسی. «او خیلی دوستانه بود»، سوریانو گفت. «ما صحبت میکردیم و برنامهریزی میکردیم که با هم در کوههای پنجشیر افغانستان صعود کنیم.»
آخرین پست علیاکبر سخی در اینستاگرام، چند روز قبل از شروع صعود به قله، گروهی از کوهنوردان را نشان میدهد که در کمپ اصلی عید فطر را جشن میگیرند. «همه اینجا هستند برای رویایی که همیشه به دنبالش میدویم… امیدوارم که همه ما امسال بهسلامت K2 را صعود کنیم»، او نوشته بود.
لوئیس اسپینوزا از مکزیک در کمپ اصلی بود زمانی که علیاکبر سخی فوت کرد. بعداً او نوشت که مردم فقط به حسابهای رسانههای اجتماعی خود و ترویج خودخواهی خود توجه دارند.
«غرور و خودخواهی از جان دیگران مهمتر است»، او نوشت. «آنها در حوادث کمکی نمیکنند، مشکل را میبینند و میروند، یا به طرف دیگر نگاه میکنند و به پایین ادامه میدهند. آنها اهمیتی نمیدهند که کسانی که در دردسر هستند خانواده یا فرزند دارند.»
کاریمه حرمت سخی، همسر علی، در حال حاضر در آمریکا برای زندگی جدیدی در حال مبارزه است، دور از گفتگوهای تلخ با کافاراکورم اکسپدیشنز. او سه کودک کوچک خود را پرورش میدهد که سنهای هشت، پنج و دو سال دارند.
کافاراکورم اکسپدیشنز اصرار دارد که علیاکبر سخی مبلغ کامل هزینههای سفر به K2 را پرداخت نکرده بود. اما خانواده سخی ادعا میکند که او پول را زمانی که به اسکاردو با ماشین سفر کرد، همراه داشت و تمام آن بهصورت نقدی بود چون محدودیتهای سختی در برداشت پول از بانکهای افغانستان وجود دارد.
کاریما سخی از نحوه اطلاعرسانی مرگ همسرش ناراحت بود. او گفت: «از من پرسیدند که آیا میخواهم جسد همسرم را برگردانند، من هم گفتم بله، ولی بعد دوباره تماس گرفتند و گفتند که جسد قابل بازگشت نیست.»
در حقیقت، بازیابی جسدی از ارتفاع 7000 متری در کوه K2 بسیار دشوار است. به وضوح نباید چنین گزینهای در ابتدا به او پیشنهاد میشد.
او ادامه داد: «تمام چیزی که به ذهنم میرسید این بود که همسرم حق داشت قبر داشته باشد، اما نتواست آن را داشته باشد. پسر هشتسالهام هر روز برای پدرش پیام میفرستاد و میگفت: ‘بابا، من میخواهم جسدت را برگردانم.’»
کاریما سخی علت مرگ همسرش را به دلیل بیماری ارتفاعی (AMS) و حمله قلبی قبول ندارد. او به جای آن، دلایل مرگ را سرمازدگی، خستگی و بیتوجهی میداند و از مقامات کوهستان پاکستان خواسته است که تحقیق کنند.
او گفت: «به تمام کوهنوردان، لطفاً بهترینها را برای خود انتخاب کنید، شما شایسته زندگی طولانی هستید. درست است که هر چیزی ممکن است در کوهستانها اتفاق بیفتد، اما شرکتی که انتخاب میکنید و راهنمای شما واقعاً اهمیت دارد.»
«من سه پسر کوچک دارم که حتی نمیفهمند چه خسارتی دیدهاند. آنها باید بدانند که پدرشان یک جنگجو بود که به راحتی تسلیم نمیشد.»
به پایان این مقاله رسیدیم. امیدواریم پاسخ سوال “چه اتفاقی برای علی اکبر سخی در K2 افتاد؟” را گرفته باشید. شما همچنین می توانید تجربیات خود را در مسیر کوهنوردی با ما به اشتراک بگذارید.